Малоритское благочиние

На Маларытчыне з’явіўся “свой” крыж Еўфрасінні Полацкай. Дакладней, яго копія, зробленая брыгадзірам участка раслінаводства “Ляхаўцы” ААТ “Макраны” Сцяпанам Бурштынам.

Сцяпан Канстанцінавіч у раёне вядомы тым, што на другім паверсе ва ўласным доме стварыў прыватны краязнаўчы музей “Гісторыя СССР”. Больш за дзве тысячы экспанатаў цяпер размеркаваны па чатырох асноўных раздзелах: “Ваенная гісторыя”, “Этнаграфія”, “Летапіс калгаса”, “Гісторыя маёй сям’і”. У музеі Сцяпана Бурштына “жывуць” экспанаты, узрост якіх пад сто і больш гадоў. Са з’яўленнем новых тэматычныя межы прыватнага музея пастаянна пашыраюцца. Цяпер, напрыклад, ідзе праца над стварэннем яшчэ аднаго раз­дзела “Бурштынавы цуд”, у якім будуць прадстаўлены экспанаты, зробленыя з каштоўнага каменю бурштыну. Пачэснае месца ў гэтай экспазіцыі зойме копія напрастольнага шасціканцовага крыжа, які быў выраблены ў Полацку для царквы Святога Спаса на заказ прападобнай ігуменні Еўфрасінні Полацкай майстрам Лазарам Богшам у 1161 годзе. Крыж згублены ў час Другой сусветнай вайны і па сённяшні дзень не знойдзены. У 1997 годзе брэсцкі ювелір-эмальер Мікалай Кузьміч вырабіў копію крыжа ў поўны памер.

Задума стварыць копію беларускай святыні ў Сцяпана Бурштына ўзнікла даўно. Паспрыяла гэтаму наведванне Спаса-Еўфрасіннеўскага жаночага манастыра ў Полацку. Неяк Сцяпан Канстанцінавіч паехаў туды па запрашэнні былога настаўніка гісторыі і грамадазнаўства Лукаўскай сярэдняй школы Мікалая Баліцэвіча, які арганізаваў экскурсію для сваіх вучняў.

Манастыр Сцяпана Бурштына вельмі крануў. Пасля паездкі ў Полацк канчаткова вырашыў, што ўсё ж такі паспрабуе зрабіць копію крыжа так, як зможа. Праўда, пакуль не ведаў, як ажыццявіць задуманае. Спадзяваўся на дапамогу Усявышняга.

Пачаў справу з вывучэння матэрыялаў пра крыж. Дапамаглі кнігі з мясцовай бібліятэкі, артыкулы, знойдзеныя ў інтэр­нэце. Так паступова Сцяпан Канс­тан­цінавіч прыйшоў да думкі, што аснову копіі крыжа зробіць з дубу. Драўніна дуба мае прыгожую афарбоўку і тэкстуру, адрозніваецца высокай якасцю, трываласцю. Яна шчыльная, моцная, пругкая, добра захоўваецца на паветры, у зямлі і пад вадой, умерана рэпаецца і карабаціцца, стойкая супраць загнівання. Упрыгожыць крыж вырашыў бурштынам, які мужчына калекцыяніраваў.

Першыя вырабы з бурштыну Сцяпану Канстанцінавічу падарыла пасля заканчэння Віцебскай дзяржаўнай акадэміі ветэрынарнай медыцыны стваральнік і кіраўнік народнага комплексу-музея “Гісторыя Заронаўскага краю” Людміла Нікіціна. Пяць пацерак ён атрымаў ад Людмілы Канстанцінаўны як удзячнасць за перададзеныя для яе музея экспанаты. Пасля вырабы з гэтага каштоўнага мінералу сталі часта з’яўляцца ў калекцыі краязнаўцы з Макран. Ведаючы яго “слабасць” да гэтага каменя, родныя, знаёмыя імкнуліся Сцяпану Канстанцінавічу зрабіць прыемны сюрпрыз. Яны дарылі рэчы з бурштыну. Дарэчы, цяпер у прыватным музеі Сцяпана Бурштына налічваецца толькі карцін з бурштыну 19! Ёсць і іншыя рэчы з гэтага мінералу.

– Адначасова я і сам купляў бурштын, паколькі гэта – дзіўны мінерал, які ўяўляе сабой зацвярдзелую смалу хвойных дрэў, – гаворыць Сцяпан Канстанцінавіч. – У старажытнасці лічылася, што бурштын – жывы, адушаўлёны мінерал. Ён асацыяваўся з паняццямі абароны і перамогі. Бурштын рэкамендуюць выкарыстоўваць людзям, дзейнасць якіх звязана з вывучэннем гісторыі. Ён лічыцца абярэгам для падарожнікаў і ваенных, паколькі яго энергетыка абараняе ад розных бед і негатыўнай энергіі. Чарговая размова са стрыечнай сястрой Кацярынай з Цверы канчаткова пераканала, што аснову копіі крыжа неабходна аздобіць бурштынам.

Для гэта Сцяпан Бурштын выкарыстаў каштоўныя камяні жоўтага і чырвонага колераў некалькіх адценняў, якія збіраў не адзін год. Узнікла пытанне: як камяні трывала прымацаваць да дубовай асновы? Адказ знайшоў у інтэрнэце. Для гэтай мэты ідэальна падыходзіць універсальны клей В-7000. Перад пачаткам работы ўзяў благаславенне ў настаяцеля храма Нараджэння Прасвятой Багародзіцы аграгарадка Макраны іерэя Сергія Капанькі. З малітвай прыступіў да яе. Было гэта 23 сакавіка.

Копія крыжа мае такія ж самыя памеры, як і арыгінал: вышыня 51,8 сантыметра, даўжыня верхняй папярочкі – 14, ніжняй – 21,2, таўшчыня – 2,5 сантыметра. Пасярэдзіне крыжа знаходзіцца Распяцце, над ім – выява Божай Маці. Па баках ніжняй папярочкі злева – паясная выява Божай Маці з Ісусам Хрыстом на руках, справа – выява Божай Маці, у верхнім канцы крыжа – паясная выява Ісуса Хрыста, які ў руках трымае Біблію. Выявы Божай Маці і Ісуса Хрыста таксама знаходзяцца і на бакавой паверхні копіі крыжа.

Пра копію крыжа Еўфрасінні Полацкай, якую зрабіў Сцяпан Бурштын, стала вядома настаяцельніцы Спаса-Еўфрасіннеўскага манастыра ігуменні Еўдакіі (Ляўшук). Матушка высока ацаніла карпатлівую творчую працу: “Дай Бог вам невычэрпнага натхнення і дапамогі Усявышняга ва ўсіх вашых планах і задумках. Заставайцеся з Богам…”

Для захоўвання копіі вырабленага крыжа Сцяпан Канстанцінавіч спецыяльна набыў шкляны футляр. Побач з ім размясціў дзве іконы прападобнай Еўфрасінні Полацкай. Атрымалася своеасаблівая бажніца ў музеі.

Цяпер майстар плануе асвяціць зробленую копію крыжа.

Мікалай НАВУМЧЫК.

...крыніца інфармацыі...